Një ditë kisha takuar një shqiptare të emigracionit të vjetër në Paris. Banonte në Rue Coulaincourt, në anën tjetër të varrezave të Montmartre, ato varreza ku rruga, ose më saktë një urë, kalonte sipër tyre duke e prishur gjumin e të vdekurve të përjetshëm. U takuam në sheshin Place de Clichy dhe pikasa që ishim ulur pikërisht në kafenenë e dikurshme ku mblidhej Henry Miller me mikun e tij Fred Pèrles, me të dashurat e tij e veçanërisht me Anais Nin. Mikesha ime fliste dhe unë shikoja në imagjinatë figurën e shpenguar të Miller, kokën disi tullace, gjithnjë me një buzëqeshje të lehtë, disi cinike, cigaren në gojë që herë pas here shpërthente papritur në të qeshura. Në fakt ishim në braserinë Le Welper, aq shumë e dashur për të.
Kishte kaluar një vit kur kisha botuar një shkrim për Miller dhe aventurat e tij parisiane, jetën e tij nëpër kafenetë, prostitutat, shkrimet e tij të para dhe dëshira e tij për tu bërë ose shkrimtar ose ndryshe siç thoshte ai, do të jetonte si një lypës dhe do të vdiste urie. Por ai kishte besim se do të bëhej një shkrimtar i madh. Në bistronë Le Welper, Miller qëndronte shpesh me me mikeshën Anais Nin një nga femrat e para shkrimtare të letërsisë erotike edhe pse asnjëherë nuk e përqafoi lëvizjen e vërtetë feministe, atë të çlirimit social të gruas. Kisha lexuar më parë pjesë nga Venus erotica apo disa tekste të tjera erotike, shkruar në kohën kur botuesi amerikan e paguante një dollar faqen meqë kërkoheshin aq shumë nga lexuesi. Pastaj botoi ditaret, pikërisht ato të paçensuruara, të cilat ishin përkthyer nga anglishtja. Ndryshe nga botimi i vitit 1966, botimi i Ditarit në vitin 1979 ishte i plotë dhe përfaqësonte një nga ditaret më të rralla të botës së një gruaje moderne të shekullit XX, një nga historitë dashurore më të shënuara mes shkrimtarëve, një libër për të cilin ishte bërë mjaft zhurmë, meqë një grua, një shkrimtare e njohur, pas botimit të librave të saj si Venus Erotica apo Dhomat e zemrës etj, tregonte tashmë jetën e vet libertine, dashnorët e ndryshëm, duke përshkruar dhe orgazmat e saj. Një vend më vete dhe kryesor për ditarin në periudhën 1932-1939 zinte Henry Miller si një nga dashuritë e saj më të mëdha dhe më e vërtetë.
Anaïs Nin
Anais Nin kishte lindur në fakt në një lagje të Parisit, në Neuilly-sur-Seine më 1903. Babai i saj ishte një muzikant spanjoll, pianist, i cili do braktiste familjen në moshën kur ajo ishte tre vjeç. Nëna e saj ishte një këngëtare kubaneze nga një familje e pasur. Vite më pas, më 1914 familja e tyre emigroi në Amerikë por gjuha e saj ishte gjithnjë frëngjishtja. Që në moshën 11 vjeçare ajo nisi të mbajë ditar dhe të shkruajë për vetminë dhe dëshirat e saj. «Kam një pasqyrë, – shkruante ajo, – dhe ajo është ditari im. A nuk është e vërtetë që një pasqyrë t’i thotë nesër harresës të vërtetat e një ëndërrimtareje si unë kur për shumë kohë e jetoja jetën si të ishte një libër?…» Në vitin 1925 zonjusha Nin u martua me Hugh Goulier, bankier dhe kjo ishte dashuria e saj e parë.
Më 1928 nga Nju Jorku ata erdhën në Paris meqë Hugh apo Hugo siç e thërriste ajo, kishte siguruar atje një punë bankieri dhe një jetë e re do fillonte për ta në kryeqytetin e Europës. Në dhjetor të vitit 1931 Anais u njoh me Henry Miller gjatë një darke në shtëpinë e mikut të tyre të përbashkët Richard Osborn i cili punonte në bankë bashkë me Hugo-n. “E pashë kur zbriti nga makina dhe u drejtua nga porta ku qëndroja në këmbë. Pikasa menjëherë burrin që më pëlqente. Në atë çka shkruan është i hatashëm, mashkullor, i mrekullueshëm. Më ngjason…” Ishte kjo natë që do ti lidhte mes tyre në një dashuri të çmendur dhe tepër sensuale. Por dhe Miller ishte ndërkohë i martuar dhe June. Gruaja e tij ishte ende në Amerikë. Por një javë më vonë Nin do të gjendej në shtrat me Henry Miller. ”Oh, Henry! – i shkruante ajo, – Letra tënde e këtij mëngjesi më preku shumë. Kur ma sollën, e ndjeva veten të përmbytur nga gjithë ato ndjenja të ndrydhura brenda meje. Dhe mund ta imagjinosh se çfarë ndjeva kur e lexova. Ti ke zgjedhur gjithë fjalët për të më prekur dhe pushtuar e atë çast ndjeva se u laga poshtë… Unë të përkas ty. Do të kalojmë bashkë një javë që për ne do të jetë si një ëndërr dhe termometri do shpërthejë. Dua të ndjej përsëri atë rrahje të fortë në fundin tim, të ndjej gjakun e nxehtë të më rrjedhë me shpejtësi nëpër vena, të ndjej ritmin e ngadaltë e përkëdhelës dhe pastaj papritur goditjet e tua të forta, të ndjej eksitimin gjatë ndalesave, të ndjej të rrjedhë, të dridhesh në gojën time. Oh, Henry, nuk arrij dot të të shkruajë. Të dua si një e çmendur. Dua ti hap këmbët fort. Po dridhem. Dua të bëj gjëra të çmendura me ty, pasi nuk gjej fjalë për ti thënë. Anais.”
Fshehurazi nga Hugo ata nisën të takoheshin gjithnjë e më shpesh në kafenetë dhe restorantet e Place de Clichy. Në Fletoret sekrete shkëputur nga ditari i viteve 1932-1939 ajo shkruante: «Gjithë qenia ime kërkonte Henry-n. E takova sot, ishte me mikun e tij Fred Pèrles, me atë njeri të ëmbël, delikat dhe me vështrim poetik. Fredi më pëlqen por me Henry-n ndjehem më e afërt aq sa nuk mund ta duroj vështrimin e tij. Ishim ulur në apartamentin e tij në Clichy. I ndriste fytyra. Pasi folëm gjatë, kur i thashë se do të ikja, ai më çoi në dhomën e tij dhe më mbyti me të puthura ndërkohë që Fredi ishte fare pranë. Fredi, ai njeri aq i ndjeshëm, aristokrat dhe i prekur padyshim nga kjo që ndodhte. «Nuk mund të lë të shkosh, – më tha Henry. – Do ta mbyll portën». Dhe atë çast iu dhashë me shumë dëshirë. Më duket se po e humbas mendjen pas tij pasi ndenjat që mu krijuan më ndoqën gjatë gjithë ditës duke e dëshiruar atë gjithnjë e më shumë. Hyj në shtëpi. Hugo është duke lexuar gazetën. Sa i butë është dhe sa pak shpërthim ka në qenien e tij. Ndërsa unë mendoj për atë që më tha Henry në mënyrë aq brutale kur erdhi në atë gjendje ekstaze. Mendoj se asnjëherë nuk kam qenë aq e natyrshme sa atë çast dhe asnjëherë nuk kisha përjetuar në atë mënyrë gjithë instinktet e mia. As që dua t’ia di nëse ai ishte dëshmitar i çmendurisë time. Kisha dëshirë të përballesha me botën, të klithja para botës: «Unë e dua Henry-in.” Pastaj i shkrova: «Jam e lumtur që nuk u skuqa para Fredit. Ajo ditë ishte kulmi i dashurisë për ty. Kisha dëshirë të klithja: “Sot dua Henry-in”. Mos vallë ju doni të sillem si një indiferente? Ndoshta. Më shkruani. Kam nevojë për letrat e tua që të sigurohem për këtë realitet të ri. Një miku im kërkon të më frikësojë. Kur i flas për ju ai më thotë: “Henry nuk është i aftë të të çmojë!” E ka gabim… E takova Henry-in në stacionin e trenit. Ishte i zymtë dhe një çast ndjeva të më shtoheshin emocionet duke njohur të njëjtin shqetësim dhe tek ai. Më tha se i paralizohej dëshira tek mendonte se po më mundonte të shkoja gjer në stacionin e trenit. Refuzova të shkoja në apartamentin e tij meqë Fred ishte atje dhe i sugjerova që të shkonim në Hotel d’Anjou ku më kishte çuar Eduardi. Lexoj dyshimin në sytë e tij. Ecim bashkë deri tek hoteli. Ai do që unë të flas me recepsionisten. Kërkoj dhomën nr.3. Ajo më tha se kushton 30 fr., ndërsa unë i thashë: “A e jepni për 25 fr? Atëherë mora çelësat dhe nisa të ngjis shkallët. Duke u ngjitur Henry më ndali dhe më mbyti me të puthura. Jemi në dhomë. Ai klith me atë të qeshur të ngrohtë: “Anais, ti je një demon! ” Nuk i them asgjë. Eshtë i paduruar dhe nuk pret të xhvishem. Dhe unë hutohem meqë nuk kam eksperiencë, e tronditur nga vala e tërbimit të tij gjatë atyre orëve. Më kujtohet veçse etja e Henry-it, energjia e tij se si i zbulonte vithet e mia të cilat i dukeshin të bukura dhe pastaj, ah, ai mjaltë që rrjedh, kulmi i asaj kënaqësie që e ndjej për orë të tëra. Barazi mes nesh. Ishte thellësia që kërkoja, e errta, fundi, absolutja. Zemra e qenies time është prekur nga një trup që më ka pushtuar trupin, që më ka përmbytur, që lëviz gjuhën brenda meje me një fuqi të madhe. Ai klith: “Thuam o grua e flaktë, thuamë çfarë ndjen!” Po unë nuk mundem. Gjaku më ka pushtuar sytë, kokën. Fjalët më kanë humbur. Kam dëshirë të klith si një grua e egër, pa fjalë, me klithje të paartikuluara, pa kuptim nga thellësia më primitive e qenies time, klithje që më shpërthenin dhe dilnin nga barku im si mjalti. Një gëzim plot lotë që më lë pa fjalë. Gjithçka është madhështore, jam transformuar e tëra, jam pushtuar nga heshtja. O Zot, ç’ditë kam jetuar! Ç’orë të nënshtrimit total të gruas, ç’dhuratë për veten time aq sa s’ka mbetur asgjë çfarë të jap tjetër…”
Një burrë dhe dy të dashura
Atë kohë gruaja e tij June kishte mbërritur nga Amerika për ta marrë që të ktheheshin bashkë. Kur arriti në brigjet e Francës, Henry as që shkoi ta priste. E priti vetëm në Hôtel de Paris, aty ku kishin qenë bashkë dy vjet më parë. Më kot shpresonte të luante filma me një regjisore franceze që bënte filma mbi Amerikën. Për zonjën June Mensfild jeta me korrespondencë dhe me letra i ishte bërë e padurueshme. Shpesh mblidheshin të tre pikërisht në atë kafene, ai, June dhe Anais. Anais filloi të ndjente dashuri për June, një ndjesi të çuditshme gruaje, ndjesinë për një grua tjetër. June donte të ktheheshin në Amerikë për të krijuar familjen e tyre, larg bredhjeve boheme. Ishte lodhur duke pritur, në një jetë të vetmuar, duke pritur gjithnjë ardhjen një ditë të burrit të saj. Ato javë në Paris ata rrinin shpesh të tre. Ziheshin me njëri-tjetrin pasi ajo nuk mund të vazhdonte më kështu, në distancë, në një lidhje pa asnjë ndjenjë. Nuk e donte atë lloj jete me korrespondencë, ndërkohë që Henry-it i pëlqente liria. Shpejt Anais dhe June ranë në një lloj lidhje lezbienesh mes tyre, me një dashuri të çuditshme si për tu lidhur akoma më shumë me Henry-in, burrin që e dashuronin të dyja plot pasion. Henry ishte mes të dyjave dhe shpejt e kuptoi këtë gjë por e pamundur ta shmangte: Anais i mbante të dy duke përballuar jetesën e tyre, duke paguar faturat, restorantet, kafenetë. Ishte ajo që pagonte gjithnjë por sidoqoftë ishte dhe një ndjesi femërore që po i pushtonte të dyja. Në ditarin e saj Anais shkruan gjatë për këtë lidhje. Kujtonte takimet e shumta mes tyre, kafenetë, orët e vona që kalonin në Poisson d’Or apo në Café Terminus. June, siç shkruan Anais, i thoshte se «trupi yt është shumë i njomë ndërsa i imi është tepër i dërmuar». Në Ditar Anais shkruante: «Jemi në Poisson d’Or. Jemi me gjunjët e mpleksura me njëra-tjetrën poshtë tavolinës dhe të dehura në ndjesinë tonë. Ajo i thotë Henry-it se ai ka dështuar si Dostojevski dhe se është hyjnesha, hyjnesha e tij… Henry është si fëmijë, shton ajo. Por unë protestoj. Them se besoj në vlerat e tij si artist dhe pohoj se e dua atë burrë. Ndërkohë ajo më pyet: “Ti e dashuron Henry-in apo jo?…” Pak më vonë ato janë përsëri bashkë kur Henry hyn dhe June i drejtohet menjëherë duke i thënë se i kishte pohuar që e dashuronte Henry-in. “Ai habitet, – shton Nin dhe mendon se June është dehur. – “Si kështu? Çdo të thuash me këtë June? – Oh, thjesht se të do por jo se do të shkosh në shtrat me të”. Pak kohë që ishin njohur dhe portreti i June e kishte tërhequr në mënyrë të veçante. Siç shkruan Anais, “Unë isha e mahnitur nga bukuria e saj. Ulur përballë June kisha ndjesinë se mund të bëja dhe çmendurinë më të madhe për të nëse do ma kërkonte ta bëja. Para saj unë e harroja dhe Henry-n.”
Në një nga letrat drejtuar Henry-it, Anais i shkruante: “Dje nuk doja t’ju përcëlloja me zjarrin tim. Isha shtrirë si në një ëndërr, e lëshuar aq sa nuk arrita ta ndjej se ju u ngritët dhe atë çast doja të kapesha pas jush. Kur e mendoj tani më vjen keq që ju kisha pushtuar. Thomëni që më falni. Ishte diçka e pandërgjegjëshme. Nuk arrij dot tu shkruaj edhe pse isha gjithë natën e zgjuar për t’ju folur për njeriun që e ndjeva që në çastin e parë, për tu thënë gjithë malet e fjalëve, citimet, frazat drithëruese. Nuk shikoja veç diçka sublime, shkëlqimin verbues të dhomës tuaj dhe ai çast ireal. Si vallë një çast mund të jetë ireal dhe në të njëjtën kohë të jetë aq i ngrohtë? Ju doni të dini shumë gjëra. Më kujtohet refleksioni tuaj: “Vetëm kurvat më çmojnë,” thatë ju. Kisha dëshirë tu përgjigjesha: “Me kurvat është një histori gjaku por midis nesh ka shumë gjëra shpirtërore, ka shumë letërsi, shumë iluzione”. Dua tek ju atë ëmbëlsi të çuditëshme e tradhëtare që transformohet gjithnjë në urrejtje. Si vallë të zgjodha? Ju pashë me një vështrim përzgjedhës. Pashë një gojë që ishte njëherësh inteligjente, kafshore dhe e ëmbël. Një përzjerje e çuditëshme… pashë një burrë që jeta e dehte. E qeshura jote nuk ishte e zonja të të plagoste, ishte një e qeshur e pasur, e butë. Kisha zjarrmi, isha e përhumbur tek ty dhe brenda vetes këndoja. Ju kini një mënyrë të veçantë si flisni, si ata njerëzit e Jugut, duke i tërhequr fjalët gjithnjë në udhëtimin tuaj të brendshëm me një zë që më preku. Para se tu takoja, siç u thashë, doja të vrisja veten por prisja tu takoja sikur kjo të ishte zgjidhja. Kur ju pashë thashë me vete: Ja një njeri që mund ta doja. Dhe atëherë nuk pata frikë nga ndjesitë e mia. Asnjëherë nuk kam shkuar gjer në fund të dëshirës për të vdekur. Diçka më mbante. Dhe unë mund të veproj veçse me gjithë vetëdijen time. Nuk e di nëse ishte dashuri. Kishte një ndërprerje të gjatë për shkak të dashurisë time për June. Henry, dashuria ime për June ekziston gjithnjë. Dje nuk e duroja dot pamjen e fotografisë së saj varur në mur. Ajo na ka pushtuar të dyve. Gjithçka tjetër është një fitore e përkohëshme. Kujtoja se isha dashuruar nga shpirti dhe gjenia tënde por me June është kaosi. E ndjeva që më vëzhgoje. Nuk doja dashuri pasi kjo do të thotë kaos, sepse dashuria i përkund shpirtrat si era fenerët e rrugëve. Desha të tregohesha shumë e fortë përballë jush, doja të isha kundër teje ndërkohë që ju kërkoni të jeni kundra të gjithëve. Ndërsa unë dua të jem jo kundër… Kam vendosur të të dashuroj. Natën kam një zjarrmi që më merr frymën, ashtu si ajo ëndërr që ti dje u përpoqe ta bëje reale dhe të bëje një seks shpartallues. Cila ishte fuqia jote që më bëri të grisja fletët e ditarit ku kisha shkruar mbi ty? Ju nuk e dini se deri në ç’masë i mbroj ndjenjat e mia. E habitshme se si arrite të nxirrje nga unë të vërtetën. Henry, edhe unë kam dëshirë të ulem dhe të shkruaj gjatë sikur kjo të më afronte me ty. Nuk e kam thënë asnjëherë gëzimin që ndjeva me kthimin tënd spontan. Dhe çfarë deliri, kur në delir të plotë ju thonit gjëra aq të thella si shkëlqime të një jete, si një fener që nuk shuhet kurrë plotësisht. Dhe kjo gjë më pëlqen. Një jetë e mbyllët më parë dhe tani një lloj ndërgjegjësimi si një intensifikim i të gjitha kënaqësive. E dua krijuesin tek ty, atë që e pasuron jetën dhe i jep një dimension të pakuptueshëm tek të tjerët. E dua sinqeritetin dhe jo sinqeritetin tënd…»
Në ditarin e kësaj periudhe, në ditët kur dashurohej njëherësh me June dhe me Henry-in, pasi e ka gjetur June-n të shtrirë në krevat me rroba, ajo e kishte pushtuar. Dhe Anais shkruan: “June rënkonte dhe unë i jepesha si një e droguar. Këmbët tona lakuriqe mplekseshin dhe ne rrotulloheshim mbi njëra-tjetrën, unë nën June dhe June poshtë meje. Puthjet e saj më dukeshin si flutura që binin pareshtur mbi mua ndërkohë që puthjet e mia e kafshonin atë. Dhe ajo më thoshte: ”Sa e bukur je në këtë çast!”… Një ditë tjetër ato janë bashkë në taksi dhe për një çast June lëshon kokën pas në sedilje dhe Nin i afrohet dhe i puth gushën e zbuluar. Anais shkruan: «Ajo lëshohet e tëra dhe më vështron si një fëmijë duke thënë: «A nuk e sheh sa e vogël jam në krahët e tu?…»
Në librin Henry dhe June, (pjesë e ditarit te Anais, që është botuar dhe në Tiranë, përkthyer në shqip) ajo shkruante: «I thashë Henry-t, ti ke njohur pasionin por nuk ke njohur kurrë intimitetin, afërsinë, ti nuk e kuptuar kurrë gruan. – Eshtë e vërtetë, – u përgjegj ai, – por gruaja për mua është një armike, një diçka shkatërruese, dikush që do të më marrë diçka, që do duhej të isha pranë saj dhe të isha i lumtur me të ». Por unë e kam të pamundur të çmoj seksualitetin në vetvete, pavarësisht nga ndjenjat e mia. Jam thellësisht besnike ndaj burrit që më ka të tijën. U përpoqa sot ti bëja qefin Hugo-s, të isha e lumtur me të, por e pamundur. Duhej të bëja gjoja…” Dhe me pas ajo vazhdon: “Natyra e re e dashurisë së Henry-it më zhyt në një gjendje lumturie që nuk e kam provuar kurrë. Donte të qëndronte i distancuar dhe të mos binte nën hiret e mia, që të mos i shtohej kështu listës së dashnorëve të mi. Nuk donte asgjë serioze. Ndërsa tani do që të jetë burri im dhe të më ketë gjatë gjithë kohës… Shkruan letra dashurie fëminore. Do të më mbrojë, të më dhurojë gjëra. «Kurrë nuk do e kisha menduar se diçka e vogël si ty do kishte tek unë kaq shumë pushtet», – më tha. – A të kam thënë ndonjë ditë që ti je e bukur?… Tashmë mund ta kafshoj kur të jemi në shtrat… Ne po shqyejmë njëri-tjetrin si njerëz të egër», – tha ai.”
Muajt kalonin dhe në vitin 1934 June vendosi të shkonte. Miller e kishte vështirë të linte Parisin dhe të kthehej në puritanizmin amerikan. Por June ishte e vendosur. E kotë të ngulte këmbë… Para se të ikte, Anais e shoqëroi. U futën bashkë në një taksi. Ndjente një ndjesi të çuditëshme për atë grua të bukur, disi të ftohtë, me atë lëkurë të bardhë që u ngjante aktoreve hollivudiane. «Në taksi isha në krahët e saj, – shkruante Anais në ditar. – Më shtrëngonte shumë fort dhe më thoshte: «Ti më shton jetën, ti ke atë që Henry më ka marrë… Dhe ndërkohë dëgjoj veten time ti them fjalë përvëluese. Ajo skenë në taksi, gjunjët tona të puqura me njëra-tjetrën, gishtërinjtë tanë të mpleksur, faqet tona mbështetur tek njëra-tjetra… Edhe pse gjithçka po ndodh, ne jemi të ndërgjegjshme për këtë ndjesi edhe pse jemi njëra kundra tjetrës. Megjithatë ajo s’mund të bëjë asgjë për Henry-n. Ai është shumë i dobët për sa kohë që ajo është këtu, ashtu siç është i dobët kur është në duart e mia. Në çastin kur unë i them asaj “ju dua” pyes veten sesi mund ta shpëtoj Henry-n, jo më të dashurin e saj, meqë ai është kthyer si një lloj fëmije. Ndjeja trupin si të ishte trupi i një të vdekuri. Ç’lojë të mekullueshme luanim vallë? Kush ishte demoni nga ne të dyja? Kush printe? Kush ishte më njerëzorja? Më inteligjentja? Më e forta? Kush dashuronte më shumë? A jemi në të tre një ego e jashtëzakonshme duke luftuar për të dominuar ose për të dashuruar? Apo ndoshta gjithçka është e mpleksur? Kam dëshirë ti mbroj njëherësh si Henry-n ashtu dhe June. Unë i ushqej, punoj për ta, sakrifikohem për ta. Por duhet tu jap gjithashtu shijen e jetës pasi ndryshe ata shkatërrohen si njëri dhe tjetri. Henry ishte i shqetësuar meqë e dinte se do kthehesha në stacionin e trenit veçse në mesnatë pasi të kisha shoqëruar June. Ndërkohë June më thoshte: «Kam frikë nga përsosmëria tënde, nga sensibiliteti yt”, dhe kështu mblidhet në krahët e mi… Më vonë diçka tjetër dhe shumë e bukur erdhi nga Henry, letra e tij më e sinqertë dhe më e thjeshta: “Anais, në sajën tënde kësaj rradhe nuk u shkatërrova. Mos e humb besimin tek unë, të lutem. Të dua më shumë se kurrë dhe kjo është e vërtetë… Nëse ti më lë tani, unë do të jem i humbur!…»
June shkoi dhe kapërceu Atlantikun si një furtunë dhe njëkohësisht me një kujtim të bukur nga Anais me pamjen e saj ëngjëllore por dhe fërgëlluese që e shikonte drejt e në sy si ta përpinte. Lidhja e kaq viteve me Henry-in u shua. Duhej të ndërtonte jetën e saj tashmë. Ndërkohë Anais përgjërohej me të dashurin e saj duke u dhënë e tëra, pa turp, si një lloj bishe që kishte dëshirë të lëpinte gjithë trupin e tij, ti merrte erë e të pinte mjaltin e tij. Ishte gjendja primitive e njeriut që ata po e provonin të dy.
Në Louveciennes
Me ikjen e June, Miller u ndje i lehtësuar por jo Anais e cila do të ndjente ti largohej një pjesë e shpirtit, një lloj zbrazëtire e hidhur por që Henry do ta mbushte shpejt me seksualitetin e tij si dhe me dashurinë që gjithnjë e më shumë po e pushtonte dhe atë. Nin jetonte tashmë një botë tjetër. Zbulimi i seksualitetit të vërtetë e kishte transformuar atë grua koketë që kujdesej për burrin e saj të urtë Hugo, atë grua që merrej me shkrime letrare, me dyqanet, shfaqjen disi snobe dhe shoqërinë e grave intelektuale parisiane. Dukej tashmë sikur i kishte harruar të gjitha dhe bota sillej vetëm rreth një emri, Henry, vetëm rreth një personi ndaj të cilit etja e saj ishte e pangopur, dhe jo vetëm e saj por dhe e tij. «Shkova tek Henry dhe e gjeta duke punuar. Më priti me një të puthur të gëzuar. Punuam bashkë. Isha ulur pranë tij në tavolinë dhe lexoja tekstet e tij që duhej të integroheshin në libër. Isha e pushtuar nga forca e teksteve të tij. Kur kishte uri i përgatisja darkën. “Lermë të luaj rolin e gruas së një gjeniu! – i thashë dhe shkova në kuzhinë me fustanin tim të kuq, aq të bukur. Dhe zëri i Henry-t më mbushi shpirtin. E dëgjoj të më thotë: “Kur të shkruaj për ty duhet të shkruaj si ti drejtohem një ëngjëlli. Nuk mund të të çoj më në shtrat!” – Por unë nuk po sillem si një ëngjëll. Ti e di… – i thashë. – Po, e di por ti më ke lodhur këto ditët e fundit. Ti je një ëngjëll seksual e megjithatë je një ëngjëll…
“Isha e lumtur që Henry qëndroi në Louveciennes, ashtu aq i ngrohtë, me humor dhe i ëmbël. Më tha se donte të varrosej aty në kopësht dhe të mos dilte më, të metamorfozohej në një ari dhe të hynte në dhomën time nga dritarja kur unë të isha duke bërë dashuri me një tjetër. Nuk e kisha parë asnjëherë aq të vogël dhe të brishtë. Çfarë kontrasti me Henry-n e dehur, agresiv, shkatërrues, sensual, të kthyer në instinktet ku vitaliteti shtazarak e bënte ta vinte femrën nën pushtetin e tij…” Ndërsa Miller i shkruante: “Mos mendo të më gjesh me një shpirt të qetuar, Le ti japim fund arsyes. Në Luveciennes ne ishim si të martuar dhe ti s’mund ta mohosh këtë. U largova me ca pjesë të tuat ngjitur në lëkurë; eci dhe notoj në një oqean gjaku, nga gjaku yt andaluz, i distiluar dhe helmues. Gjithçka që bëj, them e mendoj, vërtitet rreth kësaj martese. Të pashë ashtu si një zonjë shtëpie, si një magrebe me një fytyrë të gjerë, si një negre me një trup të bardhë, duke i mbajtur sytë gjithnjë mbi trupin tënd grua, grua, grua. Nuk mund ta imagjinoj sesi mund të jetoj larg teje. Këto ndarje tashmë më ngjajnë si vetë vdekja. Çfarë ndjeve kur Hugo u kthye? A isha unë ende tek ty? Nuk mund ta imagjonoj të sillesh me të ashtu siç sillesh e mua. Këmbë të shtrënguara. Brishtësi. Bashkësi e ëmbël faji e tradhëtisë. Budallepsje zogu. Me mua ti u bëre grua. Jam pothuajse i tmerruar. Ti nuk je 30 vjeç. Jo, ti ke moshën e njëmijë vjetëve…» Një letër me një ngarkesë të madhe poetike ku ndjen veç dashurinë e tij prej gjaku.
Ditët kalonin në Louveciennes, në zonën e Saint-Germain-en-Lay dhe në Paris. Anais i shkruan dhe Miller menjëherë i përgjigjet. Letra pas letrash… 900 letra gjatë dashurisë së tyre parisiane vetëm për vitin 1932. «Ja unë përsëri dhe pasioni im që rrjedh gjithnjë si një verë e ngrohtë. Jo me pasionin për trupin tënd Anais por se kam uri për ty, një uri e pangopur. Nëpër gazeta lexoj artikuj mbi vrasjet dhe vetvrasjet, gjendjet vrasëse dhe vetëvrasëse. Kam përshtypje se është turp të mos bësh asgjë dhe të kënaqesh me kohën që shkon, ta kalosh kohën me filozofira dhe të jesh i arsyeshëm. Ku është ajo kohë kur njerëzit luftonin, vriteshin, vdisnin për një dorashkë të hedhur, për një lloj vështrimi (Dikush është duke luajtur arjen Një ditë do të vij të operas Madame Baterfly). Henry.”
Shtëpia e saj në Louveciennes ishte kthyer në atë kohë në një sallon letrar të vërtetë ku vinin dhe aktori e shkrimtari Antonin Artaud, shkrimtari Lawrence Durrell, Brassai, etj. Nin përshkruan dhe një skenë dashurie me Artaud, kur ata kishin qenë në shtrat dhe Artaud s’kishte mundur ti bënte dashuri. Ai ishte tërbuar dhe i zënë në faj i kishte thënë të largohej, por ajo kishte ditur ta qetësonte shpirtin e tij. “Kam pirë shumë opium, prandaj”, – ishte justifikuar Artaud.
Lexoj Ditarin e Anais, një botim francez nën përkujdesjen e France Jaigu dhe faqe pas faqeje zbuloj ato dy qenie që përjetojnë një dashuri aq të madhe. Dhe Miller është i sinqertë. Tashmë ai është i lirë, madje mendon të martohet me të. “Të dëgjoj ende duke kënduar në kuzhinë, zëri yt është i lehtë si ai i femrave negre… Ti këndon një lloj litanie kubane, monotone dhe pa harmoni. E di që je e lumtur në kuzhinë dhe se gjella që përgatit është më e mira që kemi ngrënë bashkë. E di që shpesh je djegur pa u ankuar. Ndjej gëzimin më të madh dhe paqen më të madhe të ulem në sallon, ndërkohë që ti vërtitesh rreth meje me fustanin tënd të denjë si hyjnia Indra, mbushur nga mijra sy. Henry.»
Në një letër tjetër ai i shkruante: «Anais, më parë besoja se të doja por nuk ishte asgjë përballë sigurisë që kam sot. Vallë është kaq e mrekullueshme meqë ishte në një kohë të shkurtër që ia vodhëm jetës? Vallë mos po përjetojmë një lloj komedie me njëri-tjetrin? Vallë unë isha pak Henry apo shumë Henry? Ku dhe kur do të fillojë periudha gri? Rri e të studjoj gjatë për të zbuluar të meta tek ty, pika të dobëta, zona të rrezikshme por nuk arrij të gjej as më të voglën të metë. Kjo do të thotë se jam i dashuruar, i verbuar, i verbuar, i verbuar. Të jesh i verbuar përgjithnjë!… Henry.” Aq i dashuruar ishte Henry në këtë periudhë saqë i shkruante dhe dy-tre letra në ditë. “E di që ti tani i ke hapur sytë. Ka gjëra për të cilat ti s’do të besosh më, gjeste të cilat ti s’do ti bësh më, trishtime dhe dyshime që s’do ti njohësh më. Ethe pothuaj kriminale në butësinë dhe mizorinë tënde. Jo keqardhje, as hakmarrje, jo zemërime dhe as ndjenjë fajësie. Vetëm ndjesia që të jetosh pa asgjë, për të ruajtur greminën, veç mos qoftë një shpresë e çmendur, një gëzim në të cilën ti ke shijuar dhe që ti mund ta gjesh me shumicë… Henry.” Ndërsa Anais shkruante në ditarin e saj: “Henry ka pushtetin të bëjë seks, të tralliset, të mallkojë, të zgjerojë kufijtë e botës, të shkatërrojë dhe të të bëjë të vuash. Eshtë demoni që unë admiroj tek ai!…”
Në ditarin e saj ajo përshkruan dhe një skenë të cilën burri i saj, Hugh nuk mundi ta lexonte meqë Ditari u botua pas vdekjes së tij dhe të saj. Ishte një skenë kur Miller kishte shkuar në shtëpinë e saj dhe Hugo nuk ishte aty. Tërë natën kishin bërë dashuri dhe në mëngjes, ajo dëgjoi zërin e të shoqit që vinte poshtë shkallëve duke thirrur: “Anais! Anais!… “Dëgjova që poshtë zërin e tij dhe u hodha nga krevati duke dalë tek shkallët për t’iu shfaqur përpara që të mund ti jepja kohë Henry-it që të kalonte në dhomën e miqve. E gjeta Hugon në mes të shkallëve dhe e përqafova duke u përpjekur të fitoja kohë. Edhe dy shkallë po të kishte bërë ai do e kishte parë Henry-n duke lënë dhomën tonë…”
Në fakt jo rrallë Anais shfaqet si një grua dhe shkrimtare që tregon të vërtetën por dhe që fantazon skena të cilat i ndryshonte ato, dialogje që ndoshta nuk janë reale. Biografët e saj kanë verifikuar dy botimet e Ditarit, atë të çensuruar nga vetë ajo, meqë ishte ende gjallë kur u botua dhe atë që u botua më vonë ku pikërisht për këtë skenë të 14 majit të vitit 1933 me Henry-in ajo shton: “Atë çast Hugo më tha:
“Pashë Henry-n të dilte nga dhoma jonë për të shkuar në dhomën e miqve.
– Çfarë imagjinate ke?! – iu përgjigja unë. – Ti kujton se po të tradhëtoja do ta bëja kaq hapur?…”
Një tjetër ditë Hugo kishte lexuar disa faqe ditari dhe ajo i kishte se këto ishin thjesht shkrime imagjinare, fantazi të një shkrimtareje dhe që s’kishin asgjë reale. Dhe Hugo e besonte, i mirë dhe i sjellshëm siç ishte. Paratë në atë shtëpi vinin nga puna e tij. Por me ato para, Anais pagonte qeranë e apartamentit të Henry-it dhe harxhonte jo pak për të siç kishte ndodhur me parë dhe me June, gruan e tij të dikurshme.
Mes Nin dhe Miller është një lidhje sa seksuale aq dhe intelektuale, ndjesi që i ushqen të dy dhe i mban gjithnjë të frymëzuar. Si Anais ashtu dhe Henry i japin tekstet njëri-tjetrit për të ditur gjykimet e para rreth asaj që kanë shkruar. Një ditë Anais i kishte dhënë dorëshkrimin e saj Shtëpia e inçestit, çka Miller-in e frymëzoi menjëherë në një “scenario” për film aq sa dhe në romanin që do të shkruajë, Tropique du Cancer, do të jetë po ajo gjetje e subjekt. Kur lexoi dorëshkrimin e romanit një vit më vonë, pra në vitin 1937, Anais u habit, pasi e kuptoi që baza ishte tregimi i saj. Psherëtiu thellë dhe nuk foli. Më vonë në ditarin e saj ajo do të shkruante: “Ky është rasti më i bukur i vjedhjes intelektuale që nuk e kam parë gjetiu asnjëherë. Por unë nuk them gjë. Dhe nuk fola që në fillim.” Më pas ajo shkruante sërrish: “E urrej “Scenario”-n por asnjëherë nuk kam patur guxim t’ia them Henry-it. “Scenario” ishte një tentativë e tij i frymëzuar nga filmat e Bunuel dhe të Man Ray”…
Këtë “Scenario” Henry e shndroi në roman me skena erotike shumë të guximshme për kohën. E megjithatë ishte ajo që me paratë e Hugo-s financoi botimin e këtij romani, i cili kur u botua në Paris gjeti një jehonë mjaft të mirë. Madje Henry e botoi atë dhe në Amerikë në gjuhën angleze por dy ditë më vonë censura amerikane e bllokoi librin sepse binte ndesh me moralin amerikan.
Dashuria e tyre vazhdonte ndërkohë që Hugo këtë lidhje të fortë e shikonte tek Miller thjesht si një tërheqje intelektuale, si një miqësi midis dy shkrimtarësh. “Jeta dhe letërsia, i shkruante Henry, – janë të mpleksura bashkë si në një lloj dinamoje, ti me shpirtin tënd kameleon duke më ofruar njëmijë lloj dashurish, e fortë, pavarësisht nga stuhitë që kalojmë, duke e ndjerë gjithnjë njeri-tjetrin. Vazhdojmë gjithnjë atje ku e lemë, Rilindje pas rilindje. Ti duke marrë gjithnjë siguri e duke bërë një jetë të pasurish dhe duke më dëshiruar gjithnjë. Dhe sa më shumë siguri merr, aq më shumë nevojë ke për mua. Zëri yt bëhet më i thatë, më i thellë, sytë më të zinj, gjaku yt bëhet më i trashë dhe trupi më i plotë. Nevojat e tua voluptive bëhen tiranike. Më mizore se kurrë…”
Pas botimit të romanit Tropique du Cancer me fragmente tepër erotike që vetëm në Francë mund të botoheshin, Anais merr me qera për Henry-in një apartament në Villa Seurat, ku aty pranë banonin dhe personazhe të njohur si piktorët Soutine dhe Salvador Dali. Sa herë që Hugo vinte të merrte leksione pikture tek një atelier në Paris, Anais vinte tek Miller me prekstin se punonin për nxjerrjen e një reviste. Aty pranë banonte dhe një heleniste, Betty Ryan, por Anais nuk e mori vesh kurrë se Miller bënte dashuri dhe me të. Ishte ajo që e frymëzoi Henry-n për Greqinë ku do të shkonte më vonë në ishullin Poros e gjetkë çka do ta frymëzonte për librin e tij Kolosi i Morusit (Le Colosse de Moroussi). Në gusht të vitit 1934, shtatzënë, Anais nuk e mbajti dot fëmijën. Ajo thoshte gjithnjë se ishte fëmia e Hugo-së, por në fakt siç tregojnë biografët, ishte fëmija e Miller dhe ajo e kishte dështuar me qëllim.
Vitet 1936-1938 ishin vite pjellore për Henry Miller. Nin ishte gjithnjë e dashuruar pas tij por shpërthimi i Luftës së Dytë Botërore bëri që ata të largoheshin nga Parisi: Anais drejt Amerikës ndërsa ai drejt Korfuzit ku do të takohej me mikun e tij Lawrence Durrell. Më vonë miqtë e ndihmuan me para që të mund të shkonte deri në Amerikë. Në atë kohë Nin i shkruante: «Letrat e tua janë të ftohta dhe egoiste, të cilat u vijnë rrotull vetëm dëshirave të tua.» Miller iu lut të shkonte me të, të banonin në Kaliforni e të martoheshin por Anais e dinte se po të shkonte me të do të vuante për bukën e gojës. Lidhja Miller-Nin do të merrte fund në mesin e vitit 1942 edhe pse Henry e nxiste gjithnjë ta vazhdonte Ditarin e saj si dhe romanet. «Kur vepra tënde të botohet ti do të mirëpritesh në mënyrë madhështore dhe unë do doja të flisja për Ditarin tënd. Mendoj që duhet ta botosh të tërin, që nga fillimi. Ai ka më shumë vlerë se gjithçka tjetër që ke shkruar!»
Edhe pse përfundimisht ata u ndanë, gjatë gjithë jetës ai i mbeti mirënjohës të dashurës së tij. Më vonë, në një letër që i dërgonte një miku të tij Hutington Cairns, siç tregon në librin e saj biografja e tij Erica Jong (Henry Miller ou le diable en Liberté) ai pohon: «Pothuajse gjithçka ia detyroj një personi: Anais Nin. Dua që këtë fakt ta kujtoni nëse jetoni më gjatë se unë. Lidhur me librin e saj Ditari, nuk kam as dyshimin më të vogël se pas një shekulli ky tekst tronditës do të jetë diçka unike në historinë e letërsisë së kohës sonë. Po të mos e takoja atë unë nuk do arrija të bëja gjithë çkam arritur. Madje do kisha vdekur urie…»
Para disa vitesh kisha parë në televizionin francez një ritransmetim të një emisioni të hershëm të gazetarit Bernard Pivot, l’Apostrof ku intervistonte Anais Nin që kishte ardhur në Paris. Ishte gjithnjë simpatike me atë fytyrë ovale, buzëqeshjen e ëmbël, me ata sy që i shkëlqenin dhe atë zë delikat e sensual. Anais mbeti gjithnjë shumë e lidhur me Parisin ku kishte lindur dhe ku kishte shkruar pjesën më të madhe të Ditarit të saj të famshëm.